027 Ny Alesund - Roald Amundsen

SPITSBERGEN / 027 Ny Alesund - popiersie Roalda Amundsena, największego eksploratora i zdobywcy świata polarnego

          Roald Amundsen urodził się w południowo-wschodniej Norwegii, w 1872 roku. Najpierw pracował jako żeglarz na statku handlowym pływającym w Arktyce, później zaciągnął się jako pierwszy oficer na "Belgicę" - okręt, który w latach 1897-1899 jako pierwszy przezimował w Arktyce.
          Latem 1903 roku na statku "Gjoa" z sześcioosobową załogą podjął próbę pokonania Przejścia Północno-Zachodniego czyli przesmyku łączącego Europę z Azją na północ od Ameryki. Ekspedycja zakończyła się powodzeniem - w sierpniu 1906 roku"Gjoa" przepłynął końcowy odcinek przesmyku.
          W roku 1909 planował uwięzić statek w lodach na północ od cieśniny Beringa i przemieszczając się z lodem osiągnąć Biegun Północny. Jednak zdobycie pieniędzy na wyprawę i przygotowania przeciągnęły się, i we wrześniu 1909 roku dotarła do Amundsena wiadomość, że amerykański admirał Robert Peary zdobył już biegun północny korzystając z sań z psimi zaprzęgami.
         Amundsen postanowił wówczas przełożyć wyprawę na Biegun Północny i zamiast tego stanąć do rywalizacji o pierwszeństwo zdobycia Bieguna Południowego z Robertem Scottem, który już podążał w kierunku Antarktyki na czele dużej wyprawy. Amundsen założył obóz przy Zatoce Porpoise. Było to bliżej do Bieguna Południowego niż Zatoka McMurdo, gdzie swój punkt startowy ulokował Scott. Jednak teren pomiędzy Zatoką Wielorybów a Biegunem był nieznany, podczas gdy Scott miał podążać szlakiem wyznaczonym przez swego rodaka Shackletona w roku 1908. 19 października 1911 Amundsen opuścił bazę wraz z czterema towarzyszami, czwórką sań i 52 psami. Myśleli tylko o jednym - być pierwszymi na biegunie. Po dwóch miesiącach stało się to faktem. Scott z grupą wycieńczonych uczestników swojej wyprawy dotarł do Bieguna pięć tygodni później i zastał tam zatkniętą przez Amundsena flagę i jego namiot.
           W 1925 r. Amundsen podjął próbę dotarcia do Bieguna Północnego samolotem. Amerykanin Lincoln Ellsworth sfinansował zakup dwóch hydroplanów. 21 maja samoloty N-24 i N-25 Ekspedycji Amundsen - Ellsworth startują do lotu w kierunku bieguna. Na 88°N, w odległości ok. 1000 km od miejsca startu, na skutek defektu silnika jednego z samolotów następuje przymusowe lądowanie na powierzchni wolnego od lodu kanału wodnego. Usuwanie defektu samolotu oraz przygotowanie drogi startowej, bo wodny kanał zamarzł, trwało 24 dni. Następuje dramatyczny start N-25 z sześcioma uczestnikami ekspedycji na pokładzie trzymiejscowego samolotu, z nierównej powierzchni drogi startowej, trzykrotnie krótszej niż wymagana długość. N-25 dolatuje szczęśliwie do miejsca startu.
           W 1926 r. Roald Amundsen organizuje słynną, międzynarodową ekspedycję, której celem ma być przelot na trasie Spitsbergen - Biegun Północny - Alaska.11 maja sterowiec „Norge” z 15 osobową Międzynarodową Ekspedycją Amundsen - Ellsworth - Nobile wystartował z brzegu fiordu Kongsfjorden. Sterowiec przeleciał nad Biegunem Północnym i po 42 godzinach lotu (3500 km) minął w odległości ok. 15 km Point Barrow na Alasce. Po 72 godzinach lotu (5400 km) „Norge” wylądował w Teller, ok. 150 km na północny zachód od Nome (Alaska). Był to pierwszy przelot nad północną częścią Morza Arktycznego.
           W 1928 r. Umberto Nobile, włoski projektant sterowca, uczestnik ekspedycji „Norge” organizuje włoską wyprawę do bieguna. 23 maja 1928 r. sterowiec „Italia” z 16-osobową załogą wystartował z Ny-Alesundu nad Kongsfjorden i pomyślnie dotarł do bieguna. W drodze powrotnej nastąpiła awaria. Sterowiec obniżył wysokość i uderzył o zwały lodu. Gondola sterowca z gen. Nobile i 9 uczestnikami lotu oderwała się od kadłuba. Jeden z członków załogi zginął na miejscu, pozostali wyszli z katastrofy lekko kontuzjowani. Sterowiec pozbawiony balastu z pozostałymi 6 członkami załogi uniósł się w górę i gnany silnym wiatrem odleciał w nieznane. Po wielu dniach przebywania na dryfującym lodzie rozbitkom udało się nawiązać łączność radiową i zawiadomić o katastrofie. Ny-Alesund stał się centrum międzynarodowej akcji ratunkowej. W akcji uczestniczyły samoloty, statki i ok. 1300 ludzi. Nobilego zabrał dwumiejscowy szwedzki samolot, który wylądował na krze, a 7 rozbitków uratował rosyjski lodołamacz „Krasin”. Wraku sterowca i pozostałych 6 członków załogi nigdy nie odnaleziono. W tym czasie Roald Amundsen wyruszył z Tromso na Spitsbergen , by włączyć się do akcji poszukiwawczej. Samolot Latham, na pokładzie którego znajdował się Amundsen nie doleciał do Ny-Alesund, prawdopodobnie uległ katastrofie w pobliżu wyspy Bjornoya. Wraku samolotu i załogi nie odnaleziono.